W siedzibie Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kole odbyło się szkolenie w ramach prowadzonej akcji edukacyjnej „Mały kleszcz – duży problem”. Wiadomości na temat cyklu rozwoju kleszczy, żerowania, ukąszeń oraz informacje o sposobach postępowania po ukąszeniu przez kleszcza, w tym o wykorzystaniu kleszczołapek przekazała Hanna Kantor, dyrektor firmy „Portica”, natomiast informacje na temat profilaktyki i diagnostyki chorób odkleszczowych, obowiązujących rekomendacji przekazała Anna Krupińska, starszy asystent Oddziału Nadzoru ds. Epidemiologii.
Co warto wiedzieć?
Aktywność kleszczy rozpoczyna się wczesną wiosną i trwa aż do późnej jesieni, a nawet wczesnej zimy. Im wyższa jest temperatura i wilgotność otoczenia, tym ta aktywność jest większa. Kleszcze żyją na terenie całego kraju, najczęściej w miejscach wilgotnych i obfitujących w roślinność. Pojawiają się w parkach i na działkach. Można spotkać je dosłownie wszędzie, jednak najczęściej w lasach, na podmokłych terenach porośniętych krzewami i trawami, na łąkach oraz nad brzegami rzek i jezior.
Kleszcze wyczuwają swoją ofiarę już w odległości kilku metrów, dzięki temu mogą już szybciej przygotować się do ataku, a najczęściej „polują” na miejsca ukryte i owłosione, takie jak skóra głowy, pachy czy pachwiny. Kleszcze żywią się ludzką i zwierzęcą krwią. Ofiara najczęściej nie jest świadoma, iż kleszcz właśnie wkłuł się w jego ciało i zaczął na nim żerować, ponieważ dzięki małym rozmiarom kleszczy i obecności substancji znieczulających w ich ślinie, ukłucie jest dla człowieka niewyczuwalne. Kleszcz po żerowaniu może nawet dziesięciokrotnie zwiększyć swoją objętość. Podczas wysysania krwi przez kleszcza w organizmie, na którym on żeruje mogą, dostać się bardzo groźne dla zdrowia i życia bakterie wywołujące boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu.
Jak zapobiegać ukąszeniu przez kleszcza?
W razie możliwości unikać miejsc zalesionych, np. lasów i pól, nie zbaczać ze ścieżki leśnej.
1. W miejscach, gdzie istnieje ryzyko występowania kleszczy, nosić odpowiednią odzież, zakrywającą jak najwięcej części ciała (długie spodnie, koszule z długimi rękawami, nakrycie głowy etc.), można włożyć nogawki spodni w skarpety, lub założyć spodnie ze ściągaczami w kostce.
2. Stosować środki odstraszające kleszcze, (zgodnie z zaleceniami producenta) do kupienia w drogeriach i aptekach.
3. Zmienić i dokładnie wytrzepać odzież którą nosiliśmy w lesie.
4. Po wizycie w lesie lub innym miejscu bytowania kleszczy dokładne obejrzeć całe ciało. Zwłaszcza zwrócić uwagę na pachy, pachwiny, zgięcia podkolanowe i łokciowe. Należy pamiętać również o obejrzeniu skóry głowy.
Jak postąpić w przypadku ukąszenia?
1. Po zauważeniu ukąszenia przez kleszcza, należy natychmiast delikatnie go usunąć. Można to zrobić kleszczołapkami, które dostępne są w aptekach. Przed usunięciem kleszcza nie smarować miejsca wkłucia żadną substancją.
2. Po usunięciu kleszcza miejsce ukłucia należy zdezynfekować odpowiednim preparatem.
3. Gdyby usunięcie kleszcza sprawiało trudności, należy zwrócić się o pomoc do lekarza.
4. Następnie należy udać się do lekarza rodzinnego, który podejmie decyzję o odpowiednim leczeniu.
Najczęściej występującą odkleszczową chorobą jest borelioza, która podstępnie wyniszcza organizm. Borelioza jest wieloukładową chorobą zakaźną, wywołaną przez bakterie Borrelia burgdorferi.
Do zakażenia dochodzi na skutek ukłucia przez zakażonego kleszcza. Przenosi on zarazki, pobierając krew zakażonego zwierzęcia, następnie sam ulega zakażeniu, po czym żerując przekazuje krętki swojemu żywicielowi. Nie zawsze, ale zazwyczaj po około 7-10 dniach od ukłucia przez zakażonego kleszcza pojawia się w tym miejscu zmiana skórna zwana rumieniem wędrującym. Jest to charakterystyczna czerwona lub sinoczerwona plama, która zwiększa swoją objętość. Jest to jeden z najbardziej typowych objawów boreliozy, który występuje w fazie wstępnej tej choroby, lecz nie u każdego zakażonego. Często też dochodzą inne objawy, bardzo uogólnione, m.in. zmęczenie, ból głowy, ból mięśni, gorączka i sztywność karku. Jeśli w tym momencie nie przystąpi się do leczenia, może to skutkować wystąpieniem fazy późnej (nawet po kilku latach od ukłucia), która może w konsekwencji prowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz mózgu, zapalenia nerwów, zapalenia stawów lub zaburzenia rytmu pracy serca.
Przebycie boreliozy nie daje odporności na tę chorobę. Może dojść do zakażenia kolejny raz. Nie ma też szczepionek zapobiegających ponownemu zakażeniu.
źródło i zdjęcia: st. asystent Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia w PSSE Koło, mgr inż. Beata Biskupska
